(Nếu bạn từng băn khoăn mình là người như thế nào và việc này có giá trị gì thì đây là bài viết dành cho bạn.) Việc xác định bản thân mình, con người mình là rất quan trọng.
Khi có đáp án về chuyện này, bạn sẽ dễ dàng hơn trong việc đưa ra các quyết định trong cuộc sống, biết được mình sẽ hành động như thế nào và có lựa chọn ra sao. Cụ thể hơn, để có lựa chọn cho TƯƠNG LAI, bạn luôn cần vòng về các dữ kiện quá khứ và hiện tại.
Từ đó suy ngược lại, nếu với những hành động, quyết định trong cuộc sống mà bạn cảm thấy chưa rõ ràng hay không biết phải làm gì thì tức là phần đó của bạn chưa được định hình rõ ràng.
Khi xác định được bản sắc - tôi là ai thì bạn mạnh lắm. Biết mình biết ta, trăm trận trăm thắng. Hôm nay, mình thử đi làm bài tập nho nhỏ luyện não và cùng Mto xác định bản sắc cá nhân nhé.
Bản sắc hiểu nôm na là điều đặc biệt tạo nên bạn. Và để tìm được bản sắc, bạn phải nhìn nó dưới nhiều góc độ khác nhau.
GÓC ĐỘ 1: DANH TÍNH
Danh tính là những thứ gắn chặt lên con người của bạn, khó có thể chối bỏ được nó. Nó có thể là tên tuổi của bạn, là lịch sử của bạn.
Danh tính có thể chia làm hai loại: danh tính cố định (những thứ không thể thay đổi được) hay danh tính lựa chọn (những thứ mình chọn để trở thành danh tính của mình)
Ví dụ:
- Tôi là người Hà Nội. (danh tính cố định)
- Tôi là người bị bạo hành. (danh tính lựa chọn)
Chúng ta có thể có vô vàn danh tính, nhưng việc chúng ta chọn danh tính gì cũng ảnh hưởng đến việc chúng ta quyết định ra sao. Ví dụ mấy tháng trước mình có nghe về chuyện anh xe lăn lùm xùm với cách phục vụ của người Hà Nội. Đợt đó có rất nhiều bạn bè người thân share bài, phản đối, lên tiếng, viết luận điểm…Tất nhiên, tất cả bạn bè đó đều là người HN hay có người thân là người HN. Còn ví dụ cũng câu chuyện chê người Hà Nội, nếu bạn là người Sài Gòn, Bắc Ninh có khi đọc xong bạn quên luôn, chả liên quan đến mình, không quan tâm. Thế đấy, danh tính quyết định khi đọc một bài viết trên mạng, ta sẽ làm gì. Và nó cũng hỗ trợ ta đưa ra rất nhiều quyết định khác trong cuộc sống.
Thực hành 1: Viết xuống danh tính của bạn.
GÓC ĐỘ 2: PHẨM CHẤT
Phẩm chất, hiểu nôm na là những thứ tạo nên giá trị cho cuộc đời bạn. Nó bao gồm 1 phần của tính cách (có cả tốt và xấu).
Ủa ủa khoan, vậy phẩm chất với danh tính khác nhau như thế nào?
- Danh tính là thứ người bên ngoài nhìn vào để đánh giá. Danh tính cũng là thứ khó để thay đổi. Chúng ta đôi khi có thể nhìn vào danh tính để đoán phẩm chất.
- Đối với phẩm chất, việc mình nhìn BẢN THÂN như thế nào quan trọng hơn là người khác đánh giá. Phẩm chất tốn rất nhiều thời gian và cố gắng để có thể xây dựng lên.
Điều quan trọng nhất, hãy nhớ rằng phẩm chất là thứ PHỤC VỤ cho mình, chứ không phải là thứ ĐÌNH HÌNH mình. Phẩm chất là cái mà khi bạn có khó khăn trong cuộc sống ý, thì bạn DÙNG nó để vượt qua. Ví dụ mình có bài kiểm tra rất khó, thì mình thi qua bài đó là nhờ PHẨM CHẤT chăm chỉ.
Tất nhiên, bạn có thể lựa chọn phẩm chất của bạn. Và nếu có môi trường và định hướng tốt, xây dựng các phẩm chất tốt là điều hoàn toàn có thể.
Thực hành 2: Viết xuống phẩm chất của bạn.
GÓC ĐỘ 3: KHẢ NĂNG
Nói về góc độ này, ta có thể nói vè các kỹ năng như kỹ năng lắng nghe, kỹ năng thấu cảm, kỹ năng làm việc, kỹ năng hát hò, kỹ năng đá bóng.
Tóm lại, khả năng/kỹ năng là thứ mà ta có thể HỌC/LÀM và BỎ nó đi một cách dễ dàng.
Thế nhưng, khả năng đòi hỏi TRẢI NGHIỆM để có thể có được. Bạn không thể nói bạn có khả năng ca hát nếu chưa bao giờ hát một bài nào trong đời được.
Khả năng cũng là thứ hay được dùng để chỉ ra con đường của mình. Ví dụ mình có khả năng viết lách, nên công việc - sở thích - con đường của mình cũng gắn liền nhiều với khả năng này.
Thực hành 3: Viết xuống khả năng của bạn (ở thời điểm hiện tại)
GÓC ĐỘ 4: NIỀM TIN
Niềm tin là một thứ không chứng minh được.
Nhưng nó rất quan trọng và không thể thiếu trong việc xác định bản sắc - cái tôi cá nhân.
Niềm tin là thứ định hướng mình trong việc TRẢI NGHIỆM thế giới.
Ví dụ nhé, niềm tin lớn nhất trên đời của mình là “Mình tử tế với người khác, thì người khác sẽ tử tế với mình.” Điều này khiến cho mình không nhìn một người khác dựa vào việc người ta làm trong thế giới, mà mình nhìn một người dựa vào cách người ta cư xử với mình. Ngày xưa mình chơi với một đứa bạn bị cả lớp nói xấu và tẩy chay, đơn giản vì bạn đấy qua 2-3 lần tiếp xúc đối xử với mình rất tốt.
Thực hành 4: Niềm tin của bạn là gì? Mời bạn viết xuống các niềm tin quan trọng với bạn trong cuộc sống.
GÓC ĐỘ 5: VAI TRÒ
Vai trò là yếu tố quan trọng, mà khi xác định được nó thì việc sống thế nào cũng dễ hơn nhiều. Khi nói đến vai trò, ta có thể chia ra vai trò trong xã hội và vai trò trong gia đình (các mối quan hệ gần gũi).
Lấy ví dụ trong gia đình đi: khi mình có vai trò là một người mẹ, tất nhiên các quyết định tư duy suy nghĩ lựa chọn cũng sẽ khác với khi còn là gái độc thân tự do.
Lấy ví dụ trong xã hội đi, thì vai trò hiểu nôm na là vị trí của bạn trong xã hội, cũng có thể nhìn nó như bạn làm nghề gì - công việc của bạn phục vụ xã hội như thế nào. Với sự thay đổi của AI và phát triển liên tục, các vai/nghề nghiệp của mình trong cuộc sống cũng đang có nhiều bước biến chuyển so với khi xưa:
- Với những nghề nghiệp tồn tại lâu nay, như luật sư, bác sĩ thì vai trò dược xác định rất rõ ràng, không phải suy nghĩ nhiều nhưng có khá nhiều sự gò bó. Bạn là bác sĩ thì tất nhiên bạn sẽ ABC, XYZ….(có nhiều người đi trước làm mẫu rồi cứ theo mẫu thôi)
- Với những nghề nghiệp mới ví dụ như làm tiktoker, youtuber đi thì việc tìm mình là người như thế nào trong đó rất vất vả và khó hơn nhiều. Với những công việc mới/ngắn hạn thì mình cũng chưa có đủ thời gian và nghiên cứu để xây dựng được nền tảng, phẩm chất phù hợp với công việc đó (ai mà biết làm tiktoker thì cần phẩm chất gì?).
Với vai trò mà ta sống ở trong đó không đủ lâu, hay không có đủ thời gian để phát triển PHẨM CHẤT thì cũng dễ bị đánh mất hơn. Cũng vì thế, chúng ta hoàn toàn có thể chuyển việc (chuyển vai trò) sang các thứ mới phù hợp hơn.
Xác định vai trò trong cuộc sống sẽ giúp chúng ta:
- định hình con đường mình đi là gì
- giúp chúng ta biết nên/cần làm gì mà không phải nghĩ, cứ thế làm đúng vai trò của mình thôi.
- đôi khi nó là một cái vỏ “luôn luôn” không phù hợp với chúng ta, và có thể luôn có sự không khớp ở một đâu đó
- Nên xác định vai trò đúng, vì chúng ta cũng hay mắc bệnh làm sai vai trò khi xã hội/ng khác không yêu cầu.
Thực hành 5: Vai của bạn trong gia đình/xã hội là gì?
GÓC ĐỘ 6: ƯỚC MƠ/MONG MUỐN
Đây là thứ mình muốn có được trong tương lai/đích đến/mục tiêu của mình.
Ước mơ và mong muốn của bản thân nên được xây dựng dựa vào xác định 5 yếu tố ở trên, nó sẽ rõ ràng hơn
Ước mơ không dễ để có.
Ước mơ là thử mở ra CON ĐƯỜNG. Động lực và mọi thứ đều có thể bắt đầu từ đây.
Đồng thời, ước mơ và mong muốn cũng có thể là gánh nặng của mình.
Thực hành 6: Ước mơ của bạn là gì?
Làm hết đủ 6 bài tập thực hành này, bài nào khó thì dành thời gian suy nghĩ và nghiền ngẫm về nó. Trả lời được hết và càng sắc nét thì mình càng dễ xác định BẢN SẮC của bản thân.
Tất nhiên, việc xác định BẢN SẮC - TÔI LÀ AI chưa bao giờ là chuyện dễ dàng cả. Tuy nhiên tính chất của bản sắc có thể chia làm hai kiểu
Bản sắc rõ ràng: Biết mình là ai, giỏi cái gì, kém ở đâu, vai trò như thế nào, muốn điều gì. Sống tự tin và dễ đưa ra quyết định.
Bản sắc mờ nhạt: Chúng ta sẽ thường phải vay mượn/bắt chước cảm xúc và màu sắc của người khác. Chủ yếu thường có bản sắc mờ nhạt là do không có đủ TRẢI NGHIỆM. Cái này ai cũng dính, vì ai mà chả từng trẻ và thiếu trải nghiệm. Bản sắc cá nhân càng mờ nhạt, thì khi sống ta càng dễ lệ thuộc vào người khác. Trong 6 yếu tố mình đề ra ở trên, sẽ có phần bạn RÕ RÀNG, có phần bạn MỜ NHẠT. Đấy là chuyện bình thường, đoạn nào mờ nhạt thì cứ trải nghiệm nhiều hơn là được.
Mình xin đóng một bài siêu dài, khô như ngói và lý thuyết bằng lời khuyên sống còn: TRẢI NGHIỆM NHIỀU VÀO. Khi xưa mình mới ra trường, không biết mình là ai, muốn làm nghề gì, giỏi cái gì. Anh mình chỉ nói đúng không câu: Không biết làm cái gì thì cái gì cũng làm thử. Làm thử không thích biết liền, làm rồi mới biết được chứ.
Bạn đọc hết lý thuyết bài này đến đây cũng không mang lại giá trị cho bạn, bạn thực hành đủ 6 câu mình đề ra thì may ra nó mới có ý nghĩa.
Chúc các bạn trải nghiệm nhiều, xác định bản thân dễ dàng và ai cũng xây dựng được một BẢN SẮC thật phù hợp và phong phú.
(Bài viết là tổng hợp ghi chép cá nhân buổi 1 của một khoá học tâm lý mình từng học, học 3 năm trước rồi giờ mở vở xem lại cũng sợ thiếu hụt nhiều điều, mong mọi người thông cảm.)
___
Các khoá học của Viết chữa lành: https://www.vietchualanh.vn/khoa-hoc
Comments